Bao giờ thì người sáng tác ở VN không còn cái vòng Kim Cô trên đầu ?

Một người cầm bút, nhà văn, nhà thơ, nhà báo, nhạc sĩ, họa sĩ, nhà nghiên cứu...hay nhà gì gì đi nữa thì điều kiện thứ nhất là điều kiện Cần để cho họ làm việc, sáng tạo và cống hiến thì phải là có khả năng để sáng tạo, cống hiến. Điều kiện thứ hai là điều kiện Đủ để họ trở thành những nghệ sĩ, nhà thơ, nhà văn tài năng, và trở thành người của công chúng, là vốn quí của Quốc Gia. Đó là họ phải có một bầu trời tự do tư tưởng, với suy nghĩ bay bổng để được viết ra, nói ra được tất cả những điều họ nghĩ, họ muốn, họ mơ ước. Cũng như nói hộ người khác về những điều người khác nghĩ, người khác muốn, người khác ước mơ. Như một cánh chim dũng mãnh cần có một bầu trời tư do bao la bát ngát để tung hoành đôi cánh...

 Đó là là một điều hiển nhiên không có gì phải bàn cãi. Một điều tưởng chừng như giản đơn nhưng lại không hề giản đơn ở đất nước này. Lich sử văn học văn nghệ nước nhà trong mấy chục năm phát triển gần đây, thì đau thương thay, lại được viết ra bằng máu, nước mắt, bất công cùng sự chà đạp,  bôi nhọ và xuyên tạc những người cầm bút chân chính. 
Những vụ như vụ án Nhân Văn Giai Phẩm, cùng nhiều vụ riêng biệt khác trên thực tế đã giết chết nhiều con người tài năng như Văn Cao, Quang Dũng, Hữu Loan, Trần Dần, Phùng Quán...không phải giết chết con người họ, mà giết chết tài năng của họ. Bởi vì sau các vụ đó thì những con người tài năng đó không còn gì để cống hiến nữa. 
Và cũng đúng mục tiêu nữa của những người đề ra sự trấn áp này. Đó là ngoài những người cầm bút tài năng thì kẻ tù tội, người bị đuổi về q đã buông xuôi, thì lại có cả một thế hệ những kẻ cầm bút lấy đó làm tấm gương xấu
  g sự thực lịch sử của văn học nghệ thuật của Việt Nam cũng đã chỉ ra một điều cũng hiển nhiên không kém. Khi không có điều kiện thứ hai, thì dù là có tài năng, thì những người cầm bút đó cũng sẽ không thể nào vươn lên đạt tới tầm cao mà họ đã nỗ lực hết mình để đạt đến, nỗ lực hết mình để vươn lên một tầm cao mà họ xứng đáng được hưởng. Nó sẽ giống một con chim bị nhốt trong chuồng, hay con chim chỉ bay bằng một cánh. Không có điều kiện thứ hai này, sẽ làm tàn lụi đi điều kiện thứ nhất, và sẽ chẳng còn gì cả...Những con người tài năng của đất nướcchúng ta sẽ mãi chỉ là những bông hoa đẹp, nhưng là những bông hoa đẹp trong hang tối, chỉ biết khoe sắc với nhau trong lúc đang héo hon tàn lụi dần vì không có bầu trời đầy nắng, gió, ong, bướm...tự do bên ngoài.

Vì sao ? Vì cái gì ? Và vì Ai...

Câu hỏi thì có nhiều những câu trả lời chỉ có một. Có những vòng Kim Cô, hữu hình và vô hình, vòng nọ xen lẫn, chồng chất, kết nối chặt chẽ với nhau như những sợi xích, hay những chùm chìa khóa luôn kêu loảng xoảng trong tay của những tên chúa ngục, những kẻ chủ chăn khôn ngoan và thâm hiểm. 

Bao năm nay, cái vòng Kim Cô này như những bóng ma, hầu như không ai thấy, (còn ai thấy rồi thì đều thực sự trở thành...ma) đã treo lơ lửng trên đầu tất cả chúng ta như những thanh gương Dmocralet, sẵn sàng cắm xuống đầu những kẻ dám mở rộng, hay định mở rộng cái bầu trời sáng tạo bao la không bao giờ có giới hạn của một nền Nghệ Thuật Vị Nghệ Thuật.

Và giờ đây không chỉ còn cái vòng Kim Cô Siết Chặt hay Thanh Kiếm Tàn Bạo giáng xuống, hay đe dọa giáng xuống đầu những con người nghệ sĩ tài năng để cấm đoán họ sáng tạo. Giờ đây còn có cả những Miếng Bả Danh Lợi ve vẩy trước những con người tài năng đó để họ...ngừng sáng tạo. 

 Ngoài những cái roi thúc cho những con chuột đua chạy nhanh hơn đến đích, là Cái-Bẫy-Cũ-Nhập-Từ-Nước-Ngoài, thì giờ đây còn có thêm cả những miếng bả danh lợi thơm phức dụ chúng chạy nhanh hơn, mạnh hơn và cũng đến cái Đích cũ, cái Bẫy không bao giờ thay đổi đó....

Mai Tú Ân.